Een scheidbaar werkwoord bestaat uit 2 delen die elk een betekenis hebben.

Voorbeelden

• tussenkomen: tussen + komen;
• opbellen: op + bellen;
• bijwerken: bij + werken;
• oppikken: op + pikken;
• langskomen: langs + komen;
• inplannen: in + plannen.

Uitzonderingen 

Uitzonderingen hierop zijn onder andere:

• stofzuigen (ik stofzuig);
• beeldhouwen (jij beeldhouwde);
• schaterlachen (hij schaterlacht);
• zweefvliegen (wij zweefvlogen).

Vervoeging

We nemen het werkwoord opbellen.

We vervoegen scheidbare werkwoorden zoals gewone werkwoorden, maar we draaien de volgorde om: eerst het tweede deel en dan het eerste deel.

• Ik bel mijn vader op.

Het voltooid deelwoord wordt in één woord geschreven.

• Ik heb mijn vader opgebeld.

In een bijzin staat het scheidbaar werkwoord in één woord.

• Ik vraag mijn vader of hij mij opbelt.
• Ik denk dat het mijn vader was die mij opbelde.

---

In de ZiN taaltrainer illustreren we het scheidbaar werkwoord in de dialoog ‘Pedro maakt een afspraak’. Pedro belt de kapper op om langs te komen.

In de trainer leer je zelf zinnen bouwen met het scheidbaar werkwoord. Je krijgt een toets met score en feedback. Zo kan je zelf controleren of je alles goed begrepen hebt.

Naar de ZiN taaltrainer

---

Zinnen maken met een scheidbaar werkwoord

Het scheidbaar werkwoord in de ott

Je weet dat een scheidbaar werkwoord uit twee delen bestaat. Hoe maak je correcte zinnen met het scheidbaar werkwoord in de tegenwoordige tijd, de ott?

Vorm van de ott van het scheidbaar werkwoord

Je vervoegt deel 2 van het scheidbaar werkwoord. Dan volgt deel 1 van het werkwoord. Je draait de volgorde dus om!

aanpassen → aan + passen → past aan
nadenken → na + denken → denkt na
uitleggen → uit + leggen → legt uit

Zie ook: Woordleer > Het werkwoord > Ott

Plaats van het direct object

Bouw je zinnen met het scheidbaar werkwoord, dan moet je extra opletten. Het direct object  moet altijd tussen de twee delen van het scheidbaar werkwoord staan.

De taximan past zijn snelheid aan. Goed
De taximan past aan zijn snelheid. Niet goed

Plaats van het indirect object

Het indirect object kan tussen of na de twee delen van het scheidbaar werkwoord staan.

Ik denk over het probleem na. GOED
Ik denk na over het probleem. GOED

Zinnen vormen met het scheidbaar werkwoord in de vtt

Zinnen vormen met het scheidbaar werkwoord in de vtt, doe je met:

een vorm van hebben of zijn + het participium.

Het participium van het scheidbaar werkwoord

Hoe vorm je het participium van het scheidbaar werkwoord? Je neemt deel 1 van het scheidbaar werkwoord en je plakt er het participum van deel 2 aan:

• aanpassen → aan – passen → aan-gepast → aangepast
• nadenken → na – denken → na-gedacht → nagedacht
• uitleggen → uit – leggen  → uit-gelegd – uitgelegd

Zie ook: Woordleer → het werkwoord → vtt

De plaats van het direct object

Net als in de ott, moet het direct object  tussen de twee delen van het werkwoord (hebben of zijn + participium) staan.

De taximan heeft zijn snelheid aangepast. Goed
De taximan heeft aangepast zijn snelheid. Niet goed

De plaats van het indirect object

Het indirect object mag eventueel tussen de twee delen van de persoonsvorm (hebben of zijn + participium) staan.

Ik heb over het probleem nagedacht. GOED
Ik heb nagedacht over het probleem. OOK GOED

Zinnen maken met het scheidbaar werkwoord in de ovt

Hoe vorm je zinnen met het scheidbaar werkwoord in de ovt?

Vorm van de ovt van het scheidbaar werkwoord

Neem eerst deel 2 van het scheidbaar werkwoord. Daarmee vorm je de ovt. Daarna volgt het eerste deel van het scheidbare werkwoord.

aanpassen → aan+passen → paste aan
nadenken → na + denken → dacht na
uitleggen → uit + leggen → legde uit

Zie ook: Woordleer → Werkwoord → Ovt

In de ZiN Taaltrainer krijg je extra oefeningen met het scheidbaar werkwoord in de les ‘Mag ik een afspraak?’. Je oefent de vorming van het scheidbaar werkwoord in de verschillende tijden en je bouwt zelf zinnen met het scheidbaar werkwoord.

Naar de ZiN taaltrainer

---