De secretaresse neemt de telefoon op.
→ De telefoon wordt opgenomen door de secretaresse.
De timmerman maakt de stoel.
→ De stoel wordt gemaakt door de timmerman.
Van de meeste actieve zinnen kunnen we passieve zinnen maken.
Van actief naar passief: wat gebeurt er?
Kijk naar het voorbeeld:
| Zin 1: | De moeder | kust | het kind. | |
| onderwerp | lijdend voorwerp | |||
| Zin 2: | Het kind | wordt | gekust | door de moeder. |
| onderwerp | handelend voorwerp |
Het onderwerp in zin 1 (de actieve zin) wordt handelend voorwerp in zin 2 (de passieve zin) .
Het handelend voorwerp is de persoon die de actie uitvoert.
Het lijdend voorwerp in zin 1 wordt onderwerp in zin 2.
Het actieve werkwoord in zin 1 verandert in een passief werkwoord in zin 2.
Hoe vormen we een passiefconstructie?
Daarvoor gebruiken we een vorm van het hulpwerkwoord ‘worden’ en het voltooid deelwoord (of ‘participium’) van het actieve werkwoord.
Let op! De tijd in de passieve zin moet dezelfde zijn als de tijd in de actieve zin.
Voorbeeldzinnen
De bediende beantwoordt de mail.
→ De mail wordt beantwoord door de bediende.
De bediende beantwoordde de mail.
→ De mail werd beantwoord door de bediende.
De bediende heeft de mail beantwoord.
→ De mail is beantwoord door de bediende.
De bediende zal de mail beantwoorden.
→ De mail zal beantwoord worden door de bediende.
Het gebruik van ‘men’
Let op! Het handelend voorwerp staat niet altijd in de passieve zin.
Voorbeeld
Passieve zin: De mail wordt beantwoord.
Je maakt dan van de passieve zin een actieve zin door het handelend voorwerp af te leiden uit de context.
→ Actieve zin: De bediende beantwoordt de mail.
Als je geen handelend voorwerp vindt, gebruik je het
onpersoonlijke onderwerp ‘men’ in de actieve zin. Probeer het gebruik van ‘men’ echter te beperken.
→ Actieve zin: Men beantwoordt de mail.
Tip: overdrijf niet met passiefconstructies. Ze maken je tekst onpersoonlijk en vaak nodeloos zwaar.
In de taaltrainer illustreren we de gebiedende wijs in het verhaal ‘Piet en Reza gaan stemmen’. Daarin worden de stemmen geteld en wordt de identiteit van Piet en Reza gecontroleerd. Je krijgt in de trainer ook een toets met feedback. Zo kan je zelf controleren of je alles goed begrepen hebt.
